مواد بیـهوش کننده داروهائی هستند کـه سبب ایجاد بی‌دردی، آموزش بيهوش کردن از بین رفتن هوشیـاری، شل شدن عضلات و فعالیت رفلکسی شده و این عمل را با تضعیف سیستم اعصاب مرکزی بـه طور غیر انتخابی و برگشت پذیر انجام مـی‌دهند.
واژه بیـهوشی "anesthesia" توسط اولیوروندل هلمز تکوین یـافت کـه آن را به منظور اولین بار درون بیست ویکم نوامبر 1842 درون نامـه‌ای کـه برای ویلیـام مورتون نوشته بود بـه کار برد. آموزش بيهوش کردن این کلمـه دارای ریشـه یونانی بوده و معنی "فقدان ادراک" یـا "عدم حساسیت" مـی‌باشد.
مردم عهد باستان به منظور ایجاد بیـهوشی از عوامل مخدر از منابع مختلف نظیر الکالوئیدهای خشخاش یـا بلادون و یـا روشـهای فیزیکی مثل خفه با فشار و ضربه مغزی استفاده مـی‌نمودند. آموزش بيهوش کردن عوامل بیـهوش کننده جدید از قرن نوزدهم معرفی شدند. نیتروزاکساید کـه برای اولین بار درون سال 1776 توسط پریستلی تهیـه شد، درون سال 1779 توسط هامفری دیوی به منظور اعمال جراحی بـه کار رفت و در سال 1844 توسط هوراس ولز درون دندانپزشکی بـه کار گرفته شد. درون قرن اخیر، خواص بیـهوش کنندگی بعضی از ترکیبات شناخته شده کشف شد و چند عامل بیـهوش کننده جدیدی نیز به منظور اولین بار ساخته شد. از مـیان ترکیبات شناخته شده مـی‌توان بـه سیکلوپروپان، تری کلرواتیلن، تری کلرواتیلن و وینیل اتر اشاره نمود. عوامل جدید نیز شامل هیدروکربنـهای هالوژنـه باربیتوراتها، بنزودیـازپین‌ها و سایر انواع داروها مـی‌باشند.
بیـهوش کننده‌های عمومـی بـه دو دسته بیـهوش کننده‌های استنشاقی و داخل وریدی تقسیم مـی‌شوند معمولا این داروها را همراه با داروهای الحاقی تجویز مـی کنند.
بیـهوش کننده های استنشاقی
این ترکیبات بیـهوش کننده‌های فرار نیز نامـیده مـی‌شوند، بیـهوش کننده های استنشاقی ممکن هست گاز یـا مایعات فرار باشند. برخی از آنـها مخلوط های قابل انفجاری با هوا و سایر گازها تشکیل مـی‌دهند. این مواد بـه شدت درون قدرت، سلامت و توانائی درون گستره ایجاد بی‌دردی و شل کنندگی عضلانی متفاوتند. عمق بیـهوشی ایجاد شده بـه سرعت مـی‌تواند با تغییر غلظت استنشاقی تغییر نماید و به علت حذف سریع آنـها، ضعف تنفسی بعد از جراحی وجود ندارد.گازهای بیـهوش کننده اصلی عبارتند از: آموزش بيهوش کردن سیکلوپروپان، اتیلن و نیتروزاکساید.
مایعات فرار با توجه بـه ساختمان شیمـیایی عبارتند از:
- اترها: آلی فلوران، انفلوران (اتران)، اتر، فلورکسن، ایزوفلوران (فوران)، متوکسی‌فلوران (پنتران)، رفلوران، سوفلوران، تیومتوکسی فلوران وینیل اتر (وینتین).
- هیدروکربنـهای هالوژنـه: کلروفروم، کرایوفلوران، دی‌اکسی‌کلران، اتیل کلراید، هالوپروپان، هالوتان (فلوئوتان) نورفلوران، تفلوران، تری‌برومواتانل و تری کلرواتیلن.
در بیـهوش کننده‌های استنشاقی اکسیژن بـه عنوان رقیق کننده بـه کار مـی‌رود.
عوارض ناخواسته بیـهوش کننده‌های استنشاقی
بیـهوش کننده های استنشاقی مـی‌توانند سبب ایجاد عوارض ناخواسته زیر شوند:هذیـان، استفراغ، افزایش سرعت تپش قلب (با بعضی از آنـها ایجاد شده و توسط هالوتان ایجاد نمـی‌شود)، اختلال درون ضربان قلب (آریتمـی)، ضعف تنفسی، کاهش برگشت پذیر ادرار، ازدیـاد بدخیم درجه حرارت بدن (در بیمارانی کـه به طور ژنتیک حساسند) و سایر عوارض.
بیـهوش کننده‌های داخل وریدی
بیـهوش کننده های داخل وریدی جامدات غیری قابل انفجاری مـی باشند. این ترکیبات سبب از بین رفتن سریع هوشیـاری مـی‌شوند اما بیـهوشی و شلی عضلانی ایجاد شده کافی نیست. بـه همـین دلیل این ترکیبات بندرت بـه تنـهایی مصرف مـی‌شوند مگر درون عملیـات جراحی کوچک و کوتاه. همگی این ترکیبات به منظور بیـهوشی اساسی یعنی رسیدن بـه درجه‌ای از عدم هوشیـاری پیش از تجویز داروهای بیـهوش کننده بـه کار مـی‌روند.بیـهوش کننده های داخل وریدی را مـی‌توان بـه گروههای زیر تقسیم نمود:
- باربیتوراتها: متوهگزتیـال سدیم (برویتال سدیم)، تیـال باربیتال، تیـامـیلال سدیم (سوربیتال، تیبوناباربیتال و تیوپنتال سدیم (نپتوتال).
- بنزودیـازپین‌ها: دیـازپام (والیوم)، فلونیترازپام (روهیپنول) و مـیدازولام هیدروکلراید (ورسد).
- استروئیدها: استات آلفادولون، آلفاالون و مـیناکسولون (سمـی تر از آن هست که مصرف شود)
- مشتقات سیکلوهگزانون: هیدروکلراید کتانینی (کتا جکت وکتالاز)
- عوامل متفرقه: آلفن تانیل، اتومـیدات (آمـیدات، هیپنومـیدات)، اتوکسادرون، پروپایندید، پرویوفول واکسی بات سدیم
عوارض ناخواسته بیـهوش کننده های وریدی
عوارض ناخواسته‌ای کـه توسط این ترکیبات ایجاد مـی‌شود شامل ضعف تنفسی، تپش نامنظم قلب، سرفه، اسپاسم برونش، اسپاسم حنجره، کاهش فشار خون، حرکات عضلات غیر ارادی و تهوع و استفراغ بعد از جراحی مـی‌باشد. نظریـان متعددی به منظور بیـان نحوه عملکرد مواد بیـهوش کننده ارائه شده هست چرا کـه عملکرد آنـها را نمـی‌توان با یک نظریـه واحد توضیح داد. نظریـات موجود را مـی‌توان بـه نظریـات فیزیکی و نظریـات بیوشیمـیایی طبقه بندی نمود.نظریـات فیزیکی عمدتا بر اساس دو خاصیت فیزیکوشیمـیایی مولکول ماده بیـهوش کننده یعنی قابلیت قطبی شدن و حجم مولکول بنا نـهاده شده است.
نظریـات بیوشیمـیایی بر پایـه آثاری هست که بیـهوش کننده‌ها درون سیستم های بیوشیمـیایی ایجاد مـی‌نمایند. ولیکن، هیچ یک از این نظریـات با شواهد تجربی بدون شبهه حمایت نشده است.
چند تن از محققین پیشنـهاد کرده‌اند کـه اثر اصلی کـه توسط بیـهوش کننده‌های عمومـی ایجاد مـی‌شود از تداخلات فیزیک مانند تداخلاتی کـه سبب تغییرات هم‌آرائی درون ماکرومولکولها مـی‌گردد ناشی مـی‌شود و نقش دوم را تغییرات بیوشیمـیایی داراست.
[مواد بیـهوش کننده - daneshnameh.roshd.ir آموزش بيهوش کردن]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 21 Jul 2018 06:06:00 +0000